Spis treści:

 

Pryszczyca

(Foot and mouth disease - FMD) jest zakaźną i zaraźliwą chorobą zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Na zakażenie najbardziej wrażliwe jest bydło ale także świnie, owce i kozy.

Chorobę wywołuje wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae.

Wirus pryszczycy (FMDV) jest szeroko rozpowszechniony niemal na całym świecie.

Ostatni przypadek FMD w Polsce stwierdzono w 1971 r. Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby.

Ludzie są wrażliwi na zakażenie, jednakże pryszczyca u ludzi nie jest śmiertelna i zwykle przebiega łagodnie. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia. Zachorowania na pryszczycę u ludzi są sporadyczne. Nawet podczas wybuchu pryszczycy w Wielkiej Brytanii w 2001 r., kiedy odnotowano ponad 2000 ognisk u zwierząt gospodarskich, nie zgłoszono żadnych przypadków zachorowań u ludzi.

 

Drogi zakażenia

Wirus pryszczycy wydalany jest przez zakażone zwierzę na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych. Zakażone i chore zwierzęta wydalają wirus z wydychanym powietrzem, wydzielinami oraz wydalinami. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pęcherzy. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa nawet do trzech lat.

Źródła zakażenia:

  • zwierzęta chore,
  • ślina, mleko i jego przetwory, kał, mocz,
  • nasienie i zarodki,
  • pasza, woda, żłoby, podłogi, pastwiska, skóra, wełna, odzież obsługi, środki transportu,
  • mięso i produkty niepoddane obróbce termicznej,
  • odpadki kuchenne,
  • droga aerogenna (z wiatrem).

 

Objawy

  • okres inkubacji: do 14 dni,
  • pęcherze w jamie gębowej, na języku, wargach, wymieniu, szparze międzyracicowej,
  • gorączka (wzrost o 1,5–2,5°C),
  • apatia, spadek apetytu,
  • obfite ślinienie, cmokanie, trudności z przeżuwaniem,
  • spadek mleczności, nawet do zaniku,
  • kulawizny, sztywny chód,
  • niewielka śmiertelność dorosłych,
  • wysoka śmiertelność młodych (z powodu zapalenia mięśnia sercowego).

 

Przebieg choroby

Bydło

Przebieg gwałtowny. W 24–48 h w gospodarstwie mogą chorować wszystkie zwierzęta. Największe zagrożenie dla cieląt.

Świnie

Choroba szerzy się błyskawicznie. U prosiąt ssących wysoka śmiertelność. Zwierzęta mają trudności ze wstawaniem, ostrożnie stają na racicach.

Owce i kozy

Przebieg łagodny, często bez wyraźnych objawów. Podejrzenie: nagłe kulawizny u wielu zwierząt i wysoka śmiertelność jagniąt.

 

Skutki wystąpienia

Pryszczyca powoduje ogromne straty ekonomiczne: padnięcia, koszty likwidacji ognisk, wypłacanie odszkodowań, zakaz eksportu zwierząt i produktów odzwierzęcych.

 

Ochrona zwierząt

  • nie kupować zwierząt z nieznanego źródła,
  • zapewniać okresowe wizyty lekarza weterynarii,
  • zgłaszać podejrzenia natychmiast powiatowemu lekarzowi weterynarii,
  • unikać kontaktów między stadami,
  • unikać wspólnych narzędzi, sprzętu i pojazdów,
  • stosować odzież i obuwie ochronne oraz dezynfekcję.

 

Postępowanie przy objawach

W razie podejrzenia choroby należy natychmiast zgłosić fakt lekarzowi weterynarii lub władzom samorządowym. Do czasu badań:

  • nie przemieszczać zwierząt,
  • uniemożliwić dostęp osobom postronnym,
  • wstrzymać wywóz mięsa, pasz, ściółki, nawozów, wody i przedmiotów z gospodarstwa.

 

Zwalczanie

W Polsce pryszczyca podlega obowiązkowi zwalczania:

  • zabijanie i utylizacja zwierząt w ognisku,
  • odszkodowania dla właścicieli,
  • ustanawianie stref zapowietrzonych (3 km) i zagrożonych (10 km),
  • wizytacje i pobór próbek w gospodarstwach,
  • dochodzenia epizootyczne,
  • ewentualne prewencyjne uśmiercanie zwierząt w sąsiednich gospodarstwach.

 

Pamiętaj!

Szybkie zgłoszenie podejrzenia do powiatowego lekarza weterynarii pozwala na szybkie działania i ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby.

Obecnie przypadki pryszczycy występują m.in. na Słowacji i Węgrzech. Polska jest krajem wolnym od pryszczycy, a szczepienia są zakazane. Należy wymagać świadectw zdrowia przy imporcie zwierząt.